Kuderi  Tarihi 1830

Kuderiler Kürtlerin en büyük aşiretlerinden olan Dımıli (Dunbuli) aşiretine mensup bir aşirettir.
Kuderilerin ataları önceleri Bingöl'ün Solhan ilçesine bağlı Kös (Kos) adı verilen köyde yaşamaktaydılar.
Kös köyü şimdilerde Bingöl'ün Ilıcalar beldesine bağlı bir mahalledir.
 

Kuderi atalarının hangi tarihte Bingöl'e yerkeştikleri bilinmez iken, bazı sözlü kaynaklara göre 16. yüzyılda Musul'dan göç edip Bingöl'ün Kös köyüne yerleşmişler.

Bazı Kuderi büyükleri Kuderilerin kökeni Hz. Xalit bin Welid'e (ra) dayandığını ifade etseler de tarihi dayanağı yoktur.

Ayrıca Dımılilerin eskiden Êzidi inancına bağlı olmaları Kuderilerin Arap asıllı veya Hz. Halit bin Velid'in (ra) neslinden olmadıklarını gösterir. Çünkü Êzidilik dini sadece Kürtlerin mensup olduğu bir din'dir.

Kuderilerin kökeni Melekan köyü'nün kurucusu olan "Melê Kal" (Zazaca Melokal) lakabıyla bilinen İslam alimi Molla Mustafa'ya yani Melê Kal'a dayanır.
Nitekim Hasanhan'ın damadı olan Qızılehmet'li Mele Ehmed'in de Hesenxanê Kuderi için "Pismamê minê Hesenxan" dediği bilinmektedir.
Pismam kelimesi Kürtçede baba tarafından aynı soydan gelenler için kullanılan bir ifade olup amcaoğlu anlamına gelmektedir. Pıs (oğul) ve Mam (amca) kelimelerinin birleşimidir.
Kuderilerin tam olarak hangi babada Melê Kal'a dayandığı bilinmese de genel kanı Hasanhan'dan    itibaren 9. kuşaktan dayandığıdır.

İsmail'in babasi olan Molla Ahmed vefat ettikten sonraa takriben 1800 ile 1810 yıllarında İsmail ve üç oğlu Osman, Molla Hüseyin ve Hacı Süleyman ile beraber Erzurum'un Hınıs ilçesine göç ederler.
İsmail önce Hınıs'ın Suvara (Kürtçe ismi Sowara) köyüne yerleşir akabinde geçimini sağlayabilmek için Sowara köyünde bir değirmen yaparlar.
İsmail'in yapmış olduğu bu değirmen bu gün bile halen Sowara köyü ve yakın çevrenin köylerinde "Aşê Kuderi" (Kuderi değirmeni) olarak anılır.
Aşê Kuderi Sowara köyü ve Necara köyünün ortasında iki yokuşun kesiştiği bir yerde olup derenin yanındadır.
Ne yazık ki Aşê Kuderi'nin bu gün sadece kalıntıları mevcuttur.